اصول طراحی شیت معماری برای دانشجویان

اصول شیت بندی معماری یا نحوه طراحی شیت معماری از اولین چالش‌های دانشجویان رشته معماری است. بستن شیت با اصولی همراه است که دانشجویانی که به تازگی وارد رشته معماری شده‌اند به این اصول آشنا نیستند.

درس‌های مقدمات طراحی در لیسانس، شما را ابتدا با فرایند طراحی معماری آشنا می‌کنند و پس از آن وظیفه دارند شیت‌بندی معماری نیز یاد دهند. طراحی شیت معماری به مرور با تجربه و پاس کردن دروس مختلف آسان و آسان‌تر می‌شود. در این مقاله از سایت بن رو کالج سعی می‌کنیم برخی موارد را در این زمینه توضیح دهیم.

چرا دانستن اصول شیت بندی معماری اهمیت دارد؟

هدف از طراحی شیت معماری نمایش هدف شما از طراحی، فرایند و خروجی آن است. شیت معماری می‌تواند مربوط به هر درس یا موضوعی باشد. علاوه بر آن نه تنها در دوران تحصیل که در شرکت‌های معماری هم با طراحی شیت روبرو هستیم. یک شیت می‌تواند یک کاغذ A4 برای نمایش اهداف طراحی،‌ کانسپت شما با چند حاشیه‌نویسی باشد یا یک مقوای A1 که نقشه‌های پلان جامع موضوعات منظر با مقیاس‌های بزرگ در آن جا گرفته‌اند باشد.

بنابراین طراحی شیت معماری به معنی چیدمان صحیح و اصولی محتواست که به وسیله استفاده از اصول زیبایی‌شناختی گیرا شده و سبب توجه مخاطب می‌شود. اهمیت اطلاع از اصول شیت بندی معماری در اینجاست که اگر محتوای شیت شما نامنظم یا دارای تشویش باشد و از سلسله مراتب تبعیت نکند، خوانایی را کم یا مخل می‌کند. لذا وقتی استاد شما،‌ دوستان یا دیگران آن را مشاهده می‌کنند متوجه فرایند طراحی شما نمی‌شوند. اطلاع از نحوه طراحی شیت معماری اهمیت به‌سزایی در قضاوت افراد نسبت به طرح شما دارد.

شیت بندی چیست؟

شیت بندی معماری، فرایندی است که در آن نقشه‌ها، پلان‌ها و کلیه عناصر بصری معماری به شیوه‌ای منسجم و باتوجه‌به عوامل زیبایی‌شناختی ارائه می‌شود. شیت بندی معماری به‌عنوان ابزار اصلی ارتباط بین معماران، کارفرمایان و تیم‌های ساخت و ساز عمل می‌کنند.

به یاد داشته باشید، شیت بندی صرفاً یک نیاز فنی نیست! شیت بندی نوعی داستان‌سرایی است. به‌گونه‌ای که شما دیدگاه معماری خود را روی کاغذ زنده می‌کنید.

درحالی‌که برای ایجاد یک شیت بندی شگفت‌انگیز تلاش می‌کنید، مهم است که از اشتباهات رایجی که می‌توانند تلاش‌های شما را تضعیف کنند نیز آگاه باشید:

• ازدحام بیش از حد

یک شیت بسیار شلوغ می‌تواند بینندگان را غرق کند. از وسوسه گنجاندن تمام جزئیات در یک شیت اجتناب کنید. در عوض، سعی کنید برای حفظ وضوح شیت خود، از شیت‌های متعددی استفاده کنید.

• قالب ناهماهنگ

حفظ یک سبک ثابت در سرتاسر شیت ‌بندی شما موضوعی حیاتی است. ناهماهنگی‌ها در یک شیت می‌تواند منجر به سردرگمی و فقدان حرفه‌ای شود.

• حاشیه‌نویسی نامناسب

مدارک نامشخص یا ارائه شیت بدون حاشیه‌نویسی می‌تواند بینندگان را دچار سردرگمی کند. حتما اطمینان حاصل کنید که همه عناصر و مدارک شیت شما به‌درستی قرار گرفته و حاشیه‌نویسی شده‌اند.

آموزش کامل شیت بندی معماری

آموزش و درک یک شیت بندی معماری، مستلزم درک کامل عناصر ضروری متعددی است که عبارت‌اند از:

• Title Block

این عنصر، اولین موردی است که نظر بیننده را به خود جلب می‌کند. این بخش از شیت شامل اطلاعات ضروری در مورد پروژه است. مانند نام پروژه، نام معمار، تاریخ و مقیاس شیت بندی.

• پلان‌ها

پلان‌ها، چیدمان ساختمان یا فضا را به نمایش می‌گذارند. برای درک سازماندهی فضایی یک طرح، پلان‌ها بسیار مهم هستند.

• نماها و مقاطع

نماها و مقاطع، ارتفاع کلی ساختمان و طرح شما و جزئیات اجرایی دیگری مانند مصالح نما، پنجره‌ها و درها را برجسته می‌کنند.

• جزئیات اجرایی

نقشه‌های اجرایی بر روی اجزای خاص ساختمان، مانند اتصالات توجه می‌کنند. این نقشه‌ها برای ساخت و ساز ضروری هستند و اغلب نیاز به توجه دقیق دارند.

• رندرها و یا ترسیمات سه‌بعدی دستی

رندرها یا ترسیمات سه‌بعدی دستی، تصاویر واقعی از پروژه هستند و به مشتریان کمک می‌کنند تا نتیجه نهایی را تجسم کنند. رندرها ابزارهای قدرتمندی برای انتقال جنبه‌های زیبایی‌شناسی یک طرح هستند.

روند طراحی در شیت بندی

شیت بندی معماری یک عنصر حیاتی در هر پروژه طراحی به شمار می‌رود، زیرا دیدگاه یک معمار را به نمایش می‌گذارند و ایده‌های پیچیده را به مشتریان و ذی‌نفعان منتقل می‌کند. ترسیم و یا ایجاد این شیت‌ها شامل یک فرایند چندمرحله‌ای می‌شود.

فرایند شیت بندی معماری یک فرایند چندمرحله‌ای است که شامل توسعه مفهوم، طراحی، ترسیم مدارک پروژه، مدل‌های سه‌بعدی و در نهایت ارائه نهایی شیت است. با پیروی از این فرایند، معماران می‌توانند به طور مؤثر دیدگاه و ایده‌های خود را به مشتریان و ذی‌نفعان انتقال دهند.

روند طراحی شیت:

• توسعه مفهوم طرح
• طراحی اولیه
• ترسیم مدارک پروژه
• ترسیم مدل‌های سه‌بعدی
• ارائه نهایی شیت

آموزش شیت بندی معماری

تسلط بر هنر شیت بندی معماری مهارتی است که می‌تواند شما را در دنیای رقابتی معماری و طراحی متمایز کند. با درک اصول اولیه، به‌کارگیری تکنیک‌های مؤثر و اجتناب از مشکلات رایج شیت بندی، می‌توانید شیت‌هایی ایجاد کنید که نه‌تنها هدف طراحی شما را بیان می‌کند، بلکه تأثیری ماندگار بر روی مخاطبانتان می‌گذارد.

پس از انتخاب مقوا یا پس‌زمینه کار خود، باید ابتدا برنامه‌ریزی قبلی انجام دهید؛ یعنی سعی کنید برای فضای موردنیاز مدارکی که می‌خواهید در شیت بگذارید، برآورد دقیقی انجام دهید.

در مرحله بعد، اگر مفهوم شما مبتنی بر فرم است، بهتر است ابتدا فرم را قبل از طرح نشان دهید، سپس به طرح بروید تا نحوه عملکرد فرم را نشان دهید. اگر مفهوم شما در خود پلان است، می‌توانید مستقیماً به پلان بروید.

انتخاب رنگ پس‌زمینه نیز بسیار مهم است. برخی افراد از رندرهای محوشده پروژه‌های خود به‌عنوان پس‌زمینه استفاده می‌کنند، اما این می‌تواند تأثیر منفی بر طراحی داشته باشد. پس‌زمینه‌های سفید بهترین انتخاب هستند، زیرا رنگ‌های واقعی پروژه را نشان می‌دهند.

اصول شیت بندی

• توجه به حال و هوای شیت

رنگ‌ها می‌توانند حالات و فضاهای خاصی را تداعی کنند؛ بنابراین رنگ‌هایی را انتخاب کنید که با لحن پروژه شما همسو باشد.

• سلسله‌مراتب بصری به‌کمک رنگ‌ها

استفاده استراتژیک از یک ‌رنگ می‌تواند سلسله‌مراتب بصری خوبی را در شیت شما ایجاد کند. برای جلب‌توجه بیشتر، عناصر مهم را با رنگ‌های متضاد، برجسته کنید. این استفاده عمدی از رنگ، چشم را به سمت اجزای کلیدی، نقاط کانونی، جزئیات مهم یا عناصر مهم طراحی می‌کشاند.

• توجه به‌وضوح طرح

اصلی‌ترین نکته شیت بندی معماری، وضوح است؛ بنابراین از یک قالب خاص، حاشیه‌نویسی و یک‌ زبان بصری ثابت برای جلوگیری از هرگونه سردرگمی استفاده کنید.

• ایجاد سلسله‌مراتب بصری به‌کمک فونت

از فونت‌های بزرگ‌تر و خطوط پررنگ‌تر برای اطلاعات ضروری و از عناصر کوچک‌تر و ظریف‌تر برای جزئیات ثانویه استفاده کنید. این سلسله‌مراتب تضمین می‌کند که بینندگان ابتدا جذب مهم‌ترین اطلاعات شیت می‌شوند.

شیت بندی با مقوا

شیت‌های طراحی شده با دست روی مقوا، دارایی ارزشمندی در شیت بندی معماری به شمار می‌رود، زیرا طراحی دستی، قالب‌های منحصربه‌فرد و اختصاصی ذهن شما را به نمایش می‌گذارد. این‌گونه طرح‌ها توانایی قابل‌توجهی برای انتقال ماهیت مفهوم طراحی شما، به‌ویژه در مراحل اولیه یک پروژه دارند.

البته پیش از شروع شیت بندی روی مقوا، باید با ابعاد شیت‌های معمول آشنا باشید.

• A0 (841×1189 میلی متر)

برای ارائه پروژه های پیچیده

• A1 (549×841 میلی متر)

یک انتخاب محبوب برای ارائه طرح‌های معماری

• A2 (420×594 میلی متر)

برای نمایش بخش‌هایی از ساختمان یا اجزای جزئی‌تر

• A3 (297×420 میلی متر)

برای ارائه جزئیات ساختمان یا نقشه‌های کوچک

• A4 (210×297 میلی متر)

برای یادداشت‌ها، حاشیه‌نویسی‌ها یا اطلاعات تکمیلی

آیا می‌‍دانید اصول شیت بندی معماری چیست؟

جواب این سوال در واقع آگاهی از اندازه‌ها و ابعاد. قبل از شروع شیت‌بندی باید درباره مدارکی که می‌خواهید در شیت خود قرار دهید تصمیم بگیرید؛ تعداد مدارک و مقیاس آنها. بدون شک اولین مرجع شما مدارکی است که استاد از شما می‌خواهد. دقت کنید هر مدرکی در چه مقیاسی از شما خواسته شده‌است. به عنوان مثال اگر شما یک ویلا طراحی ‌کرده‌اید که ابعاد کلی آن ۳۵ در ۵۰ متر است و پلان ۱:۱۰۰ آن را از شما خواسته‌اند، باید یک مستطیل حدودی ۳۵ در ۵۰ سانت را برای آن در نظر بگیرید.

به این ترتیب اگر شیت شما مقوای A2 به سایز ۵۰ در ۷۰ است، یعنی برای نصف بالایی شیت هیچ مدرک دیگری نمی‌توانید در نظر بگیرید. اگر قرار باشد در مقیاس ۱:۲۰۰ کشیده شود، یعنی ۲۵ در ۸.۵ سانت و این یک چهارم فضای یک شیت A2 است. پس می‌توان پرسپکتیو یا مدرک دیگری نیز کنار آن قرار داد.

نکته مهم دوم در ادامه نکته یک،‌ توجه به فضای جانبی مورد نیاز برای هر مدرک است. طراحی شیت معماری یعنی توجه به ابعاد هر مدرک. در مثال بالا وقتی می‌گوییم فضای ۳۵ در ۵۰ سانتی برای پلان، یعنی حداقل فضای مورد نیاز. توجه داشته باشید یک حاشیه ۲ تا ۳ سانتی‌متری برای اندازه‌گذاری نیاز دارید و می‌بایست عنوان مدرک و مقیاس آن را در فاصله حدود ۳ تا ۴ سانتی‌متری پایین آن بنویسید. پس با توجه به این اندازه‌ها شیت معماری خود را طراحی کنید.

اگر بخواهیم مورد دوم را تکمیل کنیم باید بگوییم این مورد به معنی توجه به فضای سفید در طراحی شیت معماری است. یعنی باید بدانید پس از نوشتن اندازه‌ها و نوشته‌ها باز هم باید یک حاشیه ۳ تا ۴ سانتی‌متری اطراف مدرک خود را خالی بگذارید. عدم رعایت این مورد مهمترین اشتباه دانشجویان در طراحی شیت معماری است. فضای سفید بین مدارک باعث تفکیک محتوای هر مدرک یا نقشه و خوانایی آن‌ها می‌شود. به علاوه به شما امکان می‌دهد اگر خواستید مدارک را کمی بسط دهید جا داشته باشید.

یک اصل بسیار مهم در طراحی شیت معماری توجه به تناسبات طلایی است. شیت را در هر سایزی که باشد به ۳ قسمت افقی و عمودی تقسیم کنید، مرکز تلاقی این خطوط نقاط طلایی هستند. همچنین خطوط تقسیم، خطوط طلایی هستند. کتاب مبادی سواد بصری به ما می‌گوید ابتدا سمت چپ و بالای هر تصویری خوانده می‌شود و سپس پایین و راست آن. این یعنی شما باید مهمترین پرسپکتیو خود را در نقطه چپ بالا قرار دهید.

دانه‌بندی کنید! یعنی چه؟ یعنی یک یا دو مدرک بسیار بزرگ از لحاظ اندازه روی شیت، یک مدرک متوسط و تعدادی مدارک کوچک پراکنده در اطراف آن ها. فرض کنید قرار است در چند شیت A1 که سایز ۱۰۰ در ۷۰ دارد، طراحی کتابخانه خود را بگنجانید. در شیت اول، و در سمت چپ بالای آن (بنا به تناسبات طلایی)، یک پرسپکتیو خارجی از دو نمای اصلی آن را قرار می‌دهید. این پرسپکتیو ابعاد ۲۰ در ۳۰ سانتی‌متر داشته باشد. به جزئیات آن بپردازید، محوطه جلویی‌اش را نشان دهید و نمای اصلی طرحتان هم به نقطه گریز سمت راست برود تا بزرگ‌تر دیده شود.

بیشتر بخوانید: کاربرد پورتفولیو معماری برای اپلای

چند نکته مهم دیگر در طراحی شیت معماری

در ادامه معرفی اصول شیت بندی معماری ابتدا، سمت راست بالای شیت را به نوشتن عنوان طرح اختصاص دهید. مدرک مهم بعدی خود را سمت راست پایین بگذارید. فرایند طراحی را که دیاگرام‌های حدودا ۱۰ سانتی‌متری است، در یک ستون در سمت راست بگنجانید. زیر پرسپکتیو اصلی، ۳ دیتیل از مصالح، اتصالات یا جزئیاتی که به آن فکر کرده‌اید بکشید که البته آنها هم حدود ۱۰ سانتی‌متر باشند. در نهایت هم، کنار دیاگرام‌های سمت راست، در یک ستون ۱۵ سانتی در چند خط، کانسپت خود را توضیح دهید. زیر آن هم تعدادی از دیاگرام‌های فضایی یا سلسله مراتب حرکت در معماری طرحتان را قرار دهید.

توجه کنید که در ذهنتان اگر هر کدام از این‌ها را یک مستطیل یا مربع ببینید، هر کدام دارای اندازه‌‌های بزرگ و کوچک هستند که دانه‌بندی در طراحی شیت معماری را تعریف می‌کنند. شیت‌های معماری دوم و سوم را بر همین مبنا ادامه دهید.

نحوه طراحی شیت معماری به این صورت است که هیچ دیاگرام، تصویر، نقشه یا مدرکی را بدون نوشته باقی نگذارید. مدرک بدون متن مثل نامه بدون امضاست و هیچ ارزش و هویتی ندارد. اندازه‌گذاری کلی، اندازه‌گذاری جزیی، اندازه‌گذاری داخل فضاهای اصلی، عنوان مدرک، مقیاس آن، اسم فضاها در پلان و برش، جهت شمال و توضیحات دیاگرام‌‌ها بسیار اهمیت دارند. اگر ننویسید استاد یا بیننده باید آنها را حدس بزنند!

از نوشتن عنوان اصلی شیت و نام خود غافل نشوید. بسیاری از دانشجویان در طراحی شیت معماری به نام خود اهمیت نمی‌دهند. در حالیکه باید بدانید شما مالک آن طرح و خالق آن بوده‌اید. خوب یا بد اثر شماست. زیر فونت اصلی با فونتی کوچکتر می‌توانید نام خود را بنویسید.

سخن پایانی بن رو کالج

در نهایت باید بگوییم فارغ از دستی یا دیجیتال بودن شیت، همه اصول شیت بندی معماری باید رعایت شوند. خلاقیت همیشه خوب است اما باید حواستان باشد در تضاد با اصول نباشد. مثلا یک اصل نانوشته در طراحی شیت معماری اهمیت به وزن مدارک است. مدرک برش بخاطر داشتن یک خط ضخیم ۰.۵ تا ۱ سانتی معمولا مشکی، مدرکی سنگین است. قرار دادن آن بالای یک پلان خارج از اصول است. باید پایین شیت باشد.

چرخاندن شیت از افقی به عمودی، استفاده از آبرنگ، استفاده از چاپ روی مقوای رنگی، کلاژ، تغییر ترتیب چیدمان و اندازه محتوا، استفاده از خطوط رابط رنگی بین مدارک و بی‌نهایت اقدام دیگر از راه‌های طراحی شیت معماری هستند که در مقالات دیگر به آن خواهیم پرداخت. جلوی خلاقیت خود را نگیرید، فقط اصول کلی هنری و زیبایی بصری را رعایت کنید. برای اطلاعات بیشتر و یادگیری نرم افزارها می توانید به پکیج های آموزشی سایت بن رو کالج مراجعه کنید.

پکیج آموزشی

Pro Graphic

آموزش پست پروداکشن معماری

خرید پکیج

مشاهده جزئیات